Alles wordt duurder en toch staan minder winkels leeg - logisch!

De heftige coronatijd die we achter de rug hebben, zingt (ook) in onze portemonnee nog steeds na. En onze knip heeft het éxtra zwaar nu alles zoveel duurder is geworden. En toch! Toch staan er steeds mínder winkels leeg. En dat vind ik helemaal niet vreemd. Sterker nog: het is logisch. Dus wie bang is dat het hart van z’n stad verwordt tot spookcentrum: geen angst, dat gaat niet gebeuren. Het tij is gekeerd en winkelpanden stromen weer vol. Zelfs nu. Juíst nu. Ik leg uit hoe dat komt.

De winkelleegstand daalde vorig jaar van 6,7 naar 6 procent. Wat is 0,7 procent nou, hoor ik je denken. Veel, want aan het einde van 2022 stonden er landelijk ruim 1.700 panden minder leeg dan aan het begin van dat jaar, zegt databureau en retailspecialist Locatus. Roosendaal, Amsterdam en Leeuwarden vormen de top 3 van steden waar winkelpanden het snelst weer een functie hebben. Al zien we in heel Nederland overduidelijk: de winkelbezetting is momenteel op zijn hoogst, in tien jaar!

Oneerlijk verdeeld
Dit succes voor de retailpanden-verhuur gaat tegen ieders verwachting in. Men schatte dat de winkelleegstand zou toenemen van 13,2 procent in oktober 2020 naar maar liefst 19 procent begin 2022. Het tegenovergestelde gebeurde. Met name de Amsterdammers hadden zich voor niks zorgen gemaakt. Hier verwachtte men de grootste toename in winkelleegstand, maar de leegstand daalde juist; lichtjes, maar zeker (-0,8 procent). Grotere dalingen zagen de inwoners van Breda (-14 procent) en Veenendaal (-13 procent). Ook in de binnenstad van Den Bosch, Ede en Eindhoven liep de leegstand met meer dan 10 procent terug.

Positieve trendbreuk
Hoe verklaren we het volstromen van de winkels? De winkelleegstand nam af door de corona-steunmaatregelen aan ondernemers én doordat veel winkelvloeroppervlak werd omgeturnd naar pop-upstores, expositieruimtes, horeca en woningen. Zo bleek uit onderzoek door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op basis van gegevens van Locatus. Eerst even inzoomen op de economische steunpakketten in coronatijd. Hierdoor konden winkeliers de huur en lonen blijven doorbetalen en dus hun winkel open houden. Zo zorgde de pandemie voor een positieve (eindelijk ook iets positiefs!) trendbreuk: er was minder groei in leegstand dan in de tien jaar ervoor. Dan het omturnen van winkels: veel binnensteden zetten al een behoorlijke periode in op het transformeren van winkels naar andere functies, zoals horeca en wonen. Even cru gezegd: er zijn dus zo langzamerhand minder winkels die leeg kúnnen raken. Wat opmerkelijk is: ondanks het feit dat coronamaatregelen als sluitingstijden, afstandsnormen en lockdowns de horeca hard troffen, is de trend van minder winkels naar meer horeca in de binnenstad duidelijk te zien. En in diezelfde binnenstad wordt er eveneens steeds meer gewoond in voormalige winkelpanden. In 2021 al, werden er bijna 2.000 winkelpanden uit de voorraad onttrokken. In de meeste gevallen is de nieuwe functie van het pand: een woning. Soms brengt verhuur als woning zelfs meer op dan verhuur voor retail.

Van winkelen naar wonen
Dat de winkelleegstand rap oplost, komt dus vooral doordat veel winkelpanden nu als woning de verhuur in gaan. De regelgeving is ernaar: het is makkelijker geworden om als eigenaar het gebruiksdoel van een pand te laten aanpassen van winkel naar woning. Meestal heb je dan de gemeente mee. Resultaat: minder spookpanden in het stadscentrum, meer bewoning en dus reuring in het centrum. Plus, de woningmarkt raakt iets minder overspannen. Van winkelen naar wonen: ik vind het een schitterend antwoord op de grote vraag naar daken boven hoofden. Immers, shoppen doen we ook deels online, en wonen willen we steeds liever in de binnenstad. Trouwens, zou de switch van winkel- naar woonpanden ervoor zorgen, dat de vloeroppervlakte van bijvoorbeeld meubelzaken en bouwmarkten met 17(!) procent is toegenomen?